سخنرانی وزیر نفت در کنگره IPEC2021

در روز اول کنگره مهندس بیژن زنگنه (وزیر نفت) گفت: عده‌ای ۴۰ سال است تلاش می‌کنند تولید نفت ایران از روزانه ۴ میلیون بشکه بالاتر نرود. وی ادامه داد: من روزگاری را می‌بینم که تولید نفت ممنوع شود و بگویند هر تولیدکننده‌ای حدی برای ظرفیت تولید دارد و در صورت رعایت نکردن آن مراوداتتان با دنیا مختل می‌شود، همان قواعدی که در پروتکل کیوتو برای تولید دی‌اکسید کربن (CO2)، گذاشتند برای تولید نفت هم اجرا شود بنابراین باید نفت تولید کنیم، حال چگونگی مصرف آن بحث دیگری است.

وزیر نفت با بیان اینکه ما در شرایطی سخت بودیم و هنوز این شرایط سخت برای ما جریان دارد، تصریح کرد: اکنون این بحث مطرح است که ممکن است تحریم‌ها و محدودیت‌هایی که غیرقانونی است، برداشته شود. البته من خیلی درباره تحریم حرف نمی‌زنم.

زنگنه افزود: در سه سال گذشته ظرفیت عظیمی برای صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی ایجاد شده است که به‌طور حتم از این ظرفیت، پس از دوران تحریم استفاده می‌کنیم. همیشه آرزو و هدفم این بود که ایران در بازرگانی نفت جهان نقش داشته باشد و خیلی هم برای آن تلاش کردم که هر دفعه به نوعی جلو آن گرفته شد.

وی اظهار کرد: با امکاناتی که در این دوره از تحریم‌ها به ما داده شد و اجازه ریسک کردن داشتیم ظرفیت‌های خوبی ایجاد کردیم که تحت هیچ شرایطی از بین نمی‌بریم. راه‌های زیادی یاد گرفتیم، توان امسال ما با سال‌های ۹۶ و ۹۷ قابل مقایسه نیست، ما ظرفیت بالایی داریم.

وی با یادآوری اینکه پیشنهاد صندوق توسعه ملی سال ۱۳۷۷ ارائه شد، تشکیل این صندوق را بسیار مهم دانست و افزود: به‌طور حتم باید بخشی از درآمد مازاد نفت به صندوق توسعه ملی واریز شود و از آنجا ثروت زیرزمینی تجدیدناپذیر به سرمایه روزمینی تجدیدپذیر تبدیل شد و این به معنای آن است که آن پول باید سرمایه‌گذاری شود.

وزیر نفت بر ضرورت افزایش ظرفیت تولید نفت ایران تأکید کرد و با بیان اینکه هیچ شکی در این زمینه وجود ندارد، گفت: اگر قرار باشد پول نفت در بودجه هزینه شود مریض را مریض‌تر می‌کند، اما اگر به صندوق توسعه برود می‌تواند درست مصرف شود. البته نباید صندوق توسعه را هم مرتب برای کارهای غیراقتصادی و غیرضروری با فشار نیش زد. بگذاریم همان روال عادی کار خود را انجام دهد.

هم چنین اظهار کرد: بیشتر سال‌های عمر این دولت به تحریم گذشت، اما با قیمت بسیار سنگین و با زجر فراوان نگذاشتیم توسعه نفت متوقف شود.

وزیر نفت ادامه داد: فردی می‌تواند درباره نظام اجرای قراردادهای نفتی صحبت کند که دانش مدیریت پروژه داشته باشد و بداند حقوق قراردادهای نفتی چیست؟ روابط نفتی چیست؟ و چطور این قراردادها به‌وجود آمدند و تاریخشان چیست؟ عده‌ای به‌عنوان استاد در همه مسائل صحبت می‌کنند، به واقع عجیب است.

زنگنه با بیان اینکه معتقدم به‌طور حتم باید تولید نفت در کشور افزایش یابد و در این مسیر باید از ظرفیت شرکت‌های اکتشاف و تولید استفاده کرد، افزود: باید منابع لازم را برای این شرکت‌ها تأمین کرد و آن ها را با دانشگاه‌ها پیوند داد تا از مطالعات آن ها استفاده کنند. هم‌اکنون ۸۰ درصد ظرفیت میدان‌های ما برای افزایش ضریب بازیافت به دانشگاه‌ها سپرده شده است.

وی در بخش دیگری از سخنانش به صنعت گاز پرداخت و با بیان اینکه کار بزرگی در این بخش انجام شده است، تصریح کرد: تولید گاز خام کشور هم‌اکنون از رقم هزار و ۳۰ میلیون مترمکعب عبور کرده، اما مصرف بسیار سریع‌تر جلو می‌رود. افزایش مصرف گاز در تهران امسال ۱۵ درصد و در کل کشور ۱۲ درصد بوده است. هیچ شرکت نفتی یا گازی نمی‌تواند پاسخ افزایش ۱۵ یا ۱۲ درصدی مصرف را بدهد، کم می‌آورد. مگر می‌شود کشوری ۱۲ درصد رشد مصرف داشته باشد و تولید ناخالصش یک درصد باشد؟! اگر رشد تولید ناخالص ۱۲ درصد بود آدم دلش نمی‌سوخت، اما رشد تولید ناخالص داخلی یک تا ۱.۵ درصد و رشد مصرف انرژی ۱۲ تا ۱۳ درصد باشد، یعنی یک جای کار مشکل اساسی دارد.

وزیر نفت با اشاره به اینکه کار مهمی در صنعت پالایش انجام شده است و هم‌اکنون برای نخستین بار با مازاد تولید بنزین و گازوئیل روبه‌رو هستیم، پیش از این همواره با مازاد تولید مازوت، فرآورده‌های سبک دیگر مانند نفتا، گاز مایع (ال‌پی‌جی) روبه‌رو بودیم و در عین حال کیفیت فرآورده‌ها را هم بهبود بخشیده‌ایم که طبق روال خود ادامه خواهد داشت، افزود: مجوزها و موافقت‌هایی برای اختصاص نزدیک به یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه نفت خام جدید به پالایشگاه‌های اصلی کشور به‌منظور بهینه‌سازی صادر شده است که باید منابعش را فراهم کنیم؛ قانون توسعه پتروپالایشگاه‌ها اگر اجرا شود، این ها هم فعال می‌شوند و مسائلشان حل می‌شود.

وی با اشاره به افزایش سالانه ۱۷ میلیون تن به ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی تا پایان امسال، اظهار کرد: جهش دوم صنعت پتروشیمی سال آینده تکمیل می‌شود و درآمد این صنعت تا پایان ۱۴۰۰ با احتساب قیمت‌های سال ۹۵ به ۲۵ میلیارد دلار می‌رسد. وزیر نفت با اشاره به اینکه کار مهمی در صنعت پالایش انجام شده است و هم‌اکنون برای نخستین بار با مازاد تولید بنزین و گازوئیل روبه‌رو هستیم، پیش از این همواره با مازاد تولید مازوت، فرآورده‌های سبک دیگر مانند نفتا، گاز مایع (ال‌پی‌جی) روبه‌رو بودیم و در عین حال کیفیت فرآورده‌ها را هم بهبود بخشیده‌ایم که طبق روال خود ادامه خواهد داشت، افزود: مجوزها و موافقت‌هایی برای اختصاص نزدیک به یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه نفت خام جدید به پالایشگاه‌های اصلی کشور به‌منظور بهینه‌سازی صادر شده است که باید منابعش را فراهم کنیم؛ قانون توسعه پتروپالایشگاه‌ها اگر اجرا شود، این ها هم فعال می‌شوند و مسائلشان حل می‌شود.

وزیر نفت با اشاره به اینکه درآمد صنعت پتروشیمی با تحقق جهش سوم صنعت پتروشیمی در پایان سال ۱۴۰۴، به ۳۳ میلیارد دلار می‌رسد، گفت: دو مگاپروژه جدید هر یک با سرمایه‌گذاری حدود ۳ میلیارد دلار تعریف شده است که تا سال ۱۴۰۶ فعال می‌شوند.

زنگنه با بیان اینکه توسعه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی وظیفه وزارت نفت نیست، اما وزارت نفت به‌عنوان وظیفه‌ای ملی به آن می‌پردازد، اشاره کرد و ادامه داد: طرح‌های پیشران در چهار زنجیره پروپیلن، متانول، بنزن و اتیلن با اولویت تولید پروپیلن از متانول با توجه به کمبود پروپیلن در کشور تعریف شده‌اند. وی با اشاره به اجرای طرح‌های افزایش تولید پروپیلن در شمال، جنوب و غرب کشور، گفت: پروپیلن تولیدی برای توزیع و مصرف در صنایع پایین‌دستی پتروشیمی با خط لوله از جنوب به شمال شیراز و از شمال به شرق و شمال شرقی منتقل می‌شود تا صنایع توسعه یابند و زنجیره ارزش تکمیل شود.

وزیر نفت، موضوع امنیتی و راهبردی بودن صادرات گاز را برای کشور با اهمیت دانست و گفت: این پرسش را هیچ فردی پاسخ نمی‌دهد و همه از پاسخگویی به آن فرار می‌کنند. صادرات گاز خام‌فروشی است یا نیست؟ اگر خام‌فروشی است، پس چرا خام‌فروشی نفت بد است، اما خام‌فروشی صادرات گاز جزو اوجب واجبات! زنگنه با تأکید بر اینکه به جای صادرات گاز می‌توان آن را در داخل برای خوراک صنایع و مجتمع‌های پتروشیمی کشور مصرف کرد و معتقدم همانند نفت باید تولید و صادر کنیم، افزود: از نظر من هیچ‌کدام مطلق نیست، یعنی هر دو باید باشد و صادرات گاز هم بدانید که خام‌فروشی است، گرچه اهمیت امنیتی و راهبردی برای کشور دارد.

وی با بیان اینکه با تولید نفت در بالاترین حد یعنی حدود ۴ میلیون بشکه در روز، کمتر از روزانه ۳۰ میلیون مترمکعب گاز مشعل خواهیم داشت که هم‌اکنون به دلیل کمتر بودن تولید نفت، این رقم نیز پایین‌تر است، ادامه داد: جمع‌آوری همه گازهای مشعل برنامه‌ریزی شده است، به‌طوری‌ که تا پایان سال ۱۴۰۱ بیش از ۹۵ درصد آن ها جمع‌آوری و به خوراک پتروشیمی تبدیل می‌شود. این کار مهمی است که پس از نزدیک به ۱۱۰ سال می‌توانیم فلر نداشته باشیم که بخشی در این دولت و بخشی هم در دولت آینده به نتیجه می‌رسد.

وزیر نفت با اشاره به اینکه برای نخستین بار توانایی صادرات نفت کشور از دریای عمان ایجاد می‌شود، گفت: ساخت خط لوله هزار کیلومتری از گوره تا جاسک تا پایان امسال تکمیل می‌شود که با بهره‌برداری کامل از آن کار بزرگی انجام می‌شود.

زنگنه به توسعه توان ملی از طریق نهادهای دانش‌بنیان تأکید کرد و افزود: پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز ری را به‌منظور استقرار واحدهای استارت‌آپ و دانش‌بنیان راه‌اندازی کرده‌ایم.

وی به حمایت وزارت نفت از مراکز نوآوری در همه دانشکده‌های فنی تهران اشاره کرد و گفت: این وزارتخانه به‌منظور کمک به جوانان برای فعالیت در حوزه‌های مختلف صنعت نفت در ایجاد مراکز نوآوری در باشگاه شماره ۲ نفت، پژوهشگاه صنعت نفت، دانشگاه تهران، امیرکبیر، شریف، علم و صنعت کمک خواهد کرد.

وزیر نفت به ایجاد صندوق پژوهش و فناوری با سرمایه اولیه ۱۰۰ میلیارد تومان که تا ۱۲ برابر سرمایه می‌تواند تضمین به این شرکت‌ها بدهد، اشاره کرد و ادامه داد: افزون بر اینکه سرمایه این صندوق افزایش می‌یابد، ۸۰۰ میلیارد تومان دیگر هم در بودجه به‌عنوان تسهیلات ترجیحی به‌صورت وجوه اداره‌شده در نظر گرفته شده است.

زنگنه به مرجع صدور گواهی کیفیت هم اشاره کرد و گفت: این گواهی زیر پوشش انجمن نفت و با صدور مجوز سازمان استاندارد است، همه تجهیزاتی که در صنعت نفت ساخته می‌شود باید مجوز IPI را داشته باشند.

وی با بیان اینکه آنچه در پارک ری اهمیت دارد فیزیک آن نیست بلکه اکوسیستم آن است، تصریح کرد: در این اکوسیستم همه اجزا باید با هم ارتباط داشته باشند مانند دانشگاه تهران که همه اجزا از دانشگاه تهران، استادان، کتابفروشی‌های اطراف دانشگاه و … همه با هم در ارتباط‌ هستند، البته مهم­ترین موضوع در اکوسیستم آدم‌ها هستند و شما (اعضای باشگاه نفت و نیرو) می‌توانید در این زمینه نقشی مهم ایفا کنید.

وزیر نفت به روابط مالی دولت و شرکت ملی نفت ایران هم اشاره کرد و با بیان اینکه امکان طرح این موضوع مهم در این دولت فراهم نشد، اظهار کرد: بدون تنظیم این رابطه نه شرکت ملی نفت و نه صنعت نفت هیچکدام رشد نمی‌کنند و دولت هم به جایگاه درست خود بر نمی‌گردد. این رابطه باید تنظیم شود و تنظیم آن هم پیچیده نیست، اما تصمیم آن کار بسیار سختی است.

زنگنه با بیان اینکه ساختار بخش انرژی بسیار مشکل دارد و ضرورت دارد بخش نفت و نیرو یکپارچه باشند، یادآوری کرد: من مدت‌ها با یکپارچگی این دو بخش مخالف بودم اما اکنون به شدت موافق آن هستم. بهتر است از ابتدای دولت سیزدهم وزارت انرژی داشته باشیم که این به نفع همه است.

وی در سخنان پایانی خود اظهار کرد: پس از پایان دوران وزارتم هدفم این نیست که رهنمود بدهم زیرا گوش نمی‌دهند. همه آن هایی که آمدند خودشان را ملای دهر می‌دادند و حرف کسی را گوش نمی‌دهند و کار خودشان را می‌کنند ما به کوچک­ترها کمک می‌کنیم که با هم جمع شوند یک قدرت می‌شوند.

وزیر نفت با بیان اینکه باید «فکر» تولید کرد و با اندیشه‌های اشتباه مقابله کرد، تصریح کرد: عالم نمایی بسیار بد است. کم سوادی بدتر از بی‌سوادی است. کم‌سوادهایی داریم که عالم نمایی می‌کنند، این افراد برای توسعه کشور خطر دارند. این افراد در عین حالی که توسعه کشور را متوقف می کنند مردم را هم گمراه می‌کنند.

زنگنه افزود: شما چند نفر در کشور سراغ دارید که پرسشی از آن ها بپرسید و بگویند نمی‌دانم؟ همه حرف می‌زنند. باید با عالم نمایی مقابله کرد.

وی با اشاره به اینکه در پنجمین دوره کنگره نفت و نیرو دستیابی به ظرفیت تولید ۸ میلیون بشکه تولید نفت بررسی شد که عده‌ای پس از آن توهین را آغاز کردند، گفت: ما برای تولید 5، 6 میلیون بشکه نفت به تفکیک میدان برنامه داریم. خیلی‌ها می‌گویند پس اگر چنین ظرفیتی وجود داشت پس شما چه‌ کار می‌کردید؟ ما هر چه برای افزایش تولید نفت زحمت کشیدم جلو آن را گرفتند، یک عده مقابل افزایش تولید نفت ایستادند اما این ایستادگی هم اگرچه سخت است، تمام می شود.

دبیرخانه انجمن اپک